Isabella Trejo, de zus van mijn toenmalige schoonmoeder, werd in de nacht van 1 op…
Het kleurrijke leven van de voetballende playboy Gerard Hijlkema (18)
Vanwege zijn levenstijl werd Gerard Hijlkema uit Stad wel vergeleken met George Best. En in Mexico was één van zijn bijnamen ‘De Cruyff van de armen’. Hijlkema deed veel en nog meer: hij was hockey-international, speelde op de Olympische spelen, was voetbalprof, acteur, fotomodel en onbezoldigd playboy. Helaas werd hij maar 56 jaar.
Af en toe komt het wel eens voor, atleten die uitblinken in twee takken van sport. In de VS werden Bo Jackson en Deion Sanders, die beiden uitblonken in zowel honkbal als American football, absolute sterren. Dichter bij huis bewees onder anderen Herbert Dijkstra dat goede wielrenners dikwijls ook heel hard kunnen schaatsen. En in een stripboek was Sjakie Meulemans goed in zowel voetbal als cricket, al gebiedt de eerlijkheid te zeggen dat hem dat niet lukte zonder zijn wondersloffen.
Maar hockey en voetbal? Stadjer Gerard Hijlkema (1945) draaide er zijn hand niet voor om. ‘Moet je nagaan’, zei Hijlkema er later zelf later over in een interview met het Nieuwsblad van het Noorden. ‘En tophockey gespeeld, én op redelijk niveau betaald voetbal. Na mij heeft niemand dat ooit nog gepresteerd.’
Absolute hockeyvedette
In Groningen voetbalde hij als jochie op straat, maar als hockeyer werd Hijlkema een absolute vedette bij HMC (Hockeyclub Maartens College) in Haren, dat inmiddels ter ziele is. Daar ontpopte hij zich tot een supersnelle doelpuntenmachine. Meermaals bezorgde hij HMC de Noordelijke hockeytitel. Het leverde hem zelfs een uitnodiging op voor het Nederlands hockeyelftal, waarna hij tegen België voor het eerst zijn kunsten mocht vertonen. Hij beschaamde het vertrouwen niet: als rechtsbuiten scoorde hij en was hij medeverantwoordelijk voor de Oranje-zege (3-1) op de Belgen.
Er zouden nog twaalf interlands volgen. Vier daarvan speelde hij op de Olympische Spelen van Mexico in 1968. Oranje kwam er niet verder dan de vijfde plaats, maar Hijlkema wist één keer te scoren. Daarna zette hij rigoureus een punt achter zijn hockeycarrière. Hij haalde eenvoudig geen voldoening meer uit het spelen met een hockeystick. Zijn hart lag namelijk altijd al bij voetbal, bekende Hijlkema. Hij had weliswaar nooit op een club gezeten, maar in Groningen had hij als kwajongen met vriendjes wél altijd op straat gevoetbald. Punt was alleen dat hockeyen hem zo goed afging.
Grote Groningers – opdat wij niet vergeten
Veel Groningers, laat staan Nederlanders, hebben er geen idee van dat één van de zeven wereldwonderen uit de moderne geschiedenis is bedacht door een Groninger, dat de eerste vrouwelijke dokter werd geboren in Sappemeer, dat een Groninger aan de basis stond van één van de grootste muzikale revoluties in de jaren zestig, zeventig en tachtig, dat de enige persoon ter wereld die zes bedrijven op de beurs in New York kreeg Groningse roots had, of dat de eerste Nederlandse feministe is geboren en getogen in Stad. Vandaar deze serie, over Grote Groningers, opdat wij niet vergeten.
Veel Groningers, laat staan Nederlanders, hebben er geen idee van dat één van de zeven wereldwonderen uit de moderne geschiedenis is bedacht door een Groninger, dat de eerste vrouwelijke dokter werd geboren in Sappemeer, dat een Groninger aan de basis stond van één van de grootste muzikale revoluties in de jaren zestig, zeventig en tachtig, dat de enige persoon ter wereld die zes bedrijven op de beurs in New York kreeg Groningse roots had, of dat de eerste Nederlandse feministe is geboren en getogen in Stad. Vandaar deze serie, over Grote Groningers, opdat wij niet vergeten.
‘Toen ik achttien was wilden ik eigenlijk al voetballen. Maar dat hockeyen ging zo mooi dat ik het steeds maar weer uitstelde. En toen kwamen die Olympische Spelen in Mexico ook nog eens. Zo’n evenement wilde ik natuurlijk graag eens meemaken, want dat was natuurlijk een hele belevenis. Maar daarna had ik het echt wel gezien. Het was nu of nooit wat betreft mijn overstap naar het voetbal. Anders was ik op een gegeven moment dertig jaar en zou het voor een omschakeling te laat zijn geweest.’
Ook op het voetbalveld was snelheid het voornaamste wapen van Gerard Hijlkema. Het verhaal ging dat hij de honderd meter, op gympies en op nat gras, in 10.9 seconden had gelopen.
Profvoetbal gespeeld in Nederland

Onmiddellijk na de Olympische Spelen blufte hij zich naar binnen bij Club América in Mexico Stad. Daar had hij gezegd dat hij profvoetbal had gespeeld in Nederland. Toch keerde hij al na een half jaar terug naar Groningen. Hij wilde het ook in Nederland maken als voetballer, vandaar. In Groningen had hij zich als jochie staan vergapen aan de GVAV-sterren Piet Fransen, Piet de Koe en Otto Roffel. Daar wilde hij ook tussen lopen. GVAV-coach Ron Groenewoud moest later niks hebben van Dick Nanninga, maar hij achtte Gerard Hijlkema wél goed genoeg voor een contract.
‘Via via heb ik me aangemeld bij GVAV en daar zagen ze wel wat in mij’, vertelde Hijlkema tegen zijn voormalige ploeggenoot Jan Mennega van het Nieuwsblad. ‘Ik ben daarom ook altijd respect blijven houden voor meneer Groenewoud. Hij was degene die me de kans heeft gegeven en daar ben ik hem eeuwig dankbaar voor.’
Ik heb vier dochters. Als ze weten dat Gerard langskomt blijven ze allemaal thuis (Piet Fransen, midden jaren 70)
‘Een erg grote voetballer was hij niet’, blikte Piet Fransen midden jaren 70 terug in Voetbal International, ‘maar hij is waarschijnlijk de snelste speler die ooit in het betaalde voetbal heeft rondgelopen. Als hij in Groningen is, dan komt hij altijd bij me langs. Ligt vreselijk goed bij de vrouwtjes. Ik heb vier dochters. Als ze weten dat Gerard langskomt blijven ze allemaal thuis. Ongelooflijk, die jongen was sneller dan het geluid.’
Probleem was echter dat Hijlkema een beetje moest wennen aan de omschakeling van het hockey naar het voetbal. Als hockeyer was hij een absolute vedette, maar als voetballer bij eerst GVAV en vervolgens FC Groningen stond hij weer helemaal onderaan in de pikorde. Daarbij bleef hij wat jojoën tussen het tweede en het eerste elftal. De échte doorbraak bleef uit.
‘Fysiek beresterk, technisch redelijk, maar tactisch een ramp’, zo werd zijn stijl van voetballen wel omschreven. Daar zat wel een kern van waarheid in, moest Hijlkema bekennen. ‘Ik miste de basis. Als ik eerder was begonnen, had ik het verder kunnen schoppen.’ Hijlkema kwam in totaal tot vijftien wedstrijden voor FC Groningen 1. Acht duels mocht hij beginnen in de basis, zeven keer kwam hij als invaller binnen de lijnen.
Scoren tegen Feyenoord en Sparta
Toch kende de FC-carrière van Gerard Hijlkema nog wel een aantal hoogtepunten. Zo scoorde hij uit bij Sparta (3-3) twee keer tegen Pim Doesburg en versierde hij in die wedstrijd bovendien een strafschop. En op 12 december 1971 was hij de eerste speler ooit die namens FC Groningen tegen Feyenoord scoorde in de Rotterdamse Kuip (4-1 nederlaag). ‘Dat was, net als die doelpunten tegen Sparta, een hele mooie goal. Laseroms en Israel waren mijn tegenstanders. Het leuke was dat sommige verslaggevers toen aanstipten dat ik misschien wel een geschikte spits zou zijn voor Feyenoord, dat toen op zoek was naar spitsen’, blikte Hijlkema later terug.
Maar na tweeënhalf jaar Oosterpark was Hijlkema plotseling gevlogen bij FC Groningen. Van de ene op de andere dag zat hij weer aan de andere kant van de oceaan, waar hij terechtkwam bij Club Atlante in Mexico City. Daar scoorde hij tijdens een proefwedstrijdje meteen twee keer. ‘Toen was mijn kostje natuurlijk gekocht. Alles zat weer even mee. Ze noemden me al meteen de Cruijff van de armen, haha’, aldus Hijlkema tegen VI.
Bij Atlanta had hij verteld dat hij ooit was ingevallen voor Johan Cruijff (een voormalige teamgenoot)
‘Toen hij bij Atlante binnenkwam, vertelden ze mij dat hij ooit was ingevallen voor Johan Cruijff’, aldus Hijlkema’s voormalige ploeggenoot Rafael Puente tegen Soccernews. ‘Dat moest dus wel een goede speler zijn.’ Dat Hijlkema met FC Groningen alleen maar tégen Cruijff had gespeeld, ach, een kniesoor die daar op lette. Puente mocht Hijlkema graag, vertelde hij. ‘Hij nam het voetbal zeer serieus, maar genoot daarnaast van het leven.’
Graag gezien gast in Mexicaanse jetset
Hijlkema ging in Mexico City al meteen méér doen dan alleen maar voetballen. Hij werd een graag geziene gast in de Mexicaanse jetset, werd fotomodel en dook op als acteur in enkele B-films.
‘Tja, hoe gaan die dingen? Ik trainde alleen maar ‘s ochtends en vervolgens had ik de rest van de dag toch niks te doen. Viavia kwam ik in contact met modefotografen en modehuizen.’ Van het één kwam het ander. Of hij geen zin had om fotomodel te worden, want hij zag er als ‘niet-Mexicaan opvallend uit’. Prima, antwoordde hij, als het geld goed is altijd. Zo rolde hij het modellenwereldje in en prees hij sigaretten, auto’s en parfum aan. Hij dook op die manier op in tientallen tv-commercials terwijl zijn gebruinde tronie op vele bilboarden langs Mexicaanse wegen prijkte. ‘Beetje kleren showen, reclame maken voor sigaretten. Ik heb wel een stuk of veertig, vijftig commercials gedaan. Daar heb ik lekker mee verdiend, ja.’
Later speelde hij de held in talloze beeldverhalen, een in Mexico bekend fenomeen, en acteerde hij zelfs in enkele speelfilms. ‘Al moet je je daar niet te veel bij voorstellen, hoor. Dat waren maar bijrolletjes. En voor dat acteren hoef je echt niet zoveel te kunnen. Dat stelde niks voor.’
Behalve met Cruijff, werd Hijlkema ook wel eens vergeleken met de Noord-Ierse vedette George Best, die net als de Stadjer het playboyschap tot kunst had verheven. ‘Maar net als Best ben ik in de loop der jaren ook wel wat rustiger geworden’, vertelde Hijlkema midden jaren 80, nadat hij was getrouwd met de Amerikaanse Terrie, twee kinderen kreeg en zich settelde in het Californische Sacramento.

Wij nemen dat ruim in deze serie. Groningse voorouders, geboren en/of getogen in Groningen, hier naartoe gekomen en in Groningen grootse daden verricht – dat zijn voor ons stuk voor stuk (Grote) Groningers.
Net als Cruijff en Best, ging ook Hijlkema – onder de naam Gerald Hylkema – voetballen in Amerika. Zo verdiende hij zijn brood in San Francisco, Oakland, Sacramento en Las Vegas, tot hij in 1981 een punt zette achter zijn actieve voetballoopbaan. ‘Spijt van mijn avonturen? Nee hoor. Ik heb natuurlijk ook wel eens wat minder leuke dingen meegemaakt, maar ik zou het zo weer op deze manier doen.’
Spijt? Welnee. Ik heb ook minder leuke dingen meegemaakt, maar ik zou het zo weer op deze manier doen (Gerard Hijlkema eind jaren 80)
In Sacramento richtte Hijlkema vervolgens een voetbalschool op en werd hij trainer. Hij liep midden jaren 90 onder Hans Westerhof nog een tijdje stage bij FC Groningen en was zelfs nog even een blauwe maandag trainer bij Velocitas, in het Stadspark. Mexico en Californië bleven echter trekken.
Daar, vertelde hij, genoot hij met volle teugen: ‘Die reizen tussen Amerika en Mexico… Schitterend. Die maakte ik in die tijd helemaal alleen. Je hebt geen idee wat voor gevoel je dat geeft. In San Francisco stap je in de auto – ik heb altijd mooie auto’s gehad, snelle ook – de radio of de casetterecorder keihard aan. En dan kom je door Arizona, door New Mexico en dan ga je Mexico in. Dan rij je tussen die bergen door, met helemaal niemand op de weg en de muziek keihard aan… Nou jongen, dan lééft er wat in je hoor. Dan voel je je net een cowboy, die honderd jaar geleden al hetzelfde deed, maar dan op een paard.’
Al overleden op 56-jarige leeftijd
Gerard Hijlkema overleed al op 56-jarige leeftijd, in 2002, op het strand van Acapulco. ‘Ik werd gebeld door Toño Gudiño, zijn vriend van de Olympische Spelen, die ik ook kende vanuit de jeugdopleiding van Club América’, vertelde Rafael Puente aan Soccernews. ‘Hij vertelde me dat Gerard tijdens het sporten zijn portemonnee was kwijtgeraakt. Hij rende terug om deze te zoeken en eenmaal weer thuis kreeg hij een hartstilstand.’
Zoon Gerard Hylkema Jr. sluit niet uit dat de hartstilstand van zijn vader genetisch is bepaald. Junior liep aan het begin van dit millennium onder Joop Gall stage bij het tweede elftal van FC Groningen. Daar moest hij uiteindelijk stoppen vanwege hartproblemen. ‘Ik bleek een hartritmestoornis te hebben.’ Het betekende meteen het einde van zijn korte voetbalcarrière.
Dit verhaal verscheen eerder op RTV Noord